İSTİHÂRE VE İSTİŞÂRE

İslâm kâhinlik, falcılık, bakıcılık ve cincilik adı altında yapılan ve kökeni sadece yalana dayanan sömürücülüğü, sapıklığı yasaklamış ve onun yerine “istihâre” ve “istişâre” yi tavsiye etmiştir.

Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:

İstihâre yapan aldanmaz, istişâre yapan pişman olmaz ve iktisat yapan fakir olmaz. Taberânî)

İstihâre nedir?

İnsanlarda beş duyu organının dışında, bir de “gönül” duygusu vardır. Beş duyu madde âlemine baktığı gibi gönül duygusu da madde ötesi “gayb” (gizlilik) âlemine bakar ve oradan sinyaller alır. İşte gönül duygusu ile gayb âleminden alınan sinyallere istihâre denir.

Cabir radıyallahü anhüma diyor ki:

Resûlullah (s.a.v.) Kur’an sûrelerini öğrettiği gibi, önemli işlerimiz için bize istihâre yapmamızı da öğretirdi ve derdi ki:

Sizden biriniz önemli bir iş yapmak istediğin de, farzların dışında iki rek’at namaz kılsın ve sonra,

“Ey her şeyi bilen ve her şeye gücü yeten Allahım! Senden hakkımda hayırlı olanı bana bildirmeni, beni güçlü (başarılı) kılmanı ve hayırlı olana ulaştırmanı, senin büyük fazlı kereminden dilerim. Çünkü senin her şeye gücün yeter, ben güçsüzüm, sen her şeyi bilirsin, ben bilmem ve en gizli şeyleri hakkıyla bilen ancak sensin.

Allahım! Senin ilminde eğer bu iş; benim dinim, dünyam ve âhiretim için hayırlı ise, bunu bana nasib et, kolaylaştır ve sonra onu bana mübarek (hayırlı) kıl. Eğer bu iş; benim dinim, dünyam ve âhiretim için şer ise, onu benden ve beni ondan uzaklaştır. Hangisi hayırlı ise, onu bana nasib et ve beni (gönlümü) bu sonuca razı kıl” desin ve sonra dileğini istesin.” (Buhârî- İbni Mâce - Tirmizî)

İstihâre namazı mekruh vakitlerin dışında her zaman kılınabilir. Önemli bir işi olan örneğin, evlenmek isteyen kimse, farz namazının dışında iki rek’at istihâre namazı kılar ve selâmdan sonra yukarıdaki istihâre duasındaki “bu iş” yerine (filan kız ya da filan erkekle evlenmem) der ve duayı tamamlar. Sonra gözlerini kapayıp hiçbir şey düşünmez ve gönlüne gelecek mânevî işaretleri bekler.

Eğer gönlüne darlık, sıkıntı, çekingenlik ve karamsarlık gibi olumsuz işaretler gelirse, o işin sonu iyi değildir. Eğer gönlüne ferahlık, sevinç, kolaylık ve hafiflik gibi olumlu işaretler gelirse, o işin sonu iyi ve hayırlıdır.

Eğer ilk istihârede gönlüne bir şeyler gelmezse, yedi defaya kadar tekrarlayabilir ve rüyada gördüğü güzel şeyleri de hayra yorumlayabilir.

İstişare nedir?

Yüce Allah buyuruyor:

(Ya Muhammed!) Bazı iş konusunda onlarla istişâre et. Kesin kararı verdiğin zaman da artık Allah’a tevekkül et. Çünkü Allah kendisine tevekkül edenleri sever. (Âl-i İmran - 159)

İstişare danışmak demektir. Danışana müsteşir ve danışılan kimseye de müsteşar denir.

Peygamberimiz (s.a.v.), Yüce Allah’ın “Onlarla (ashabımla) istişâre et” emrine uyarak hakkında vahiy gelmeyen konularda ashabına danışır, onların görüşünü alır ve birlikte karar alırlardı.

Kimlerle istişâre yapılır?

Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:

Müsteşar (danışılan kimse) güvenlidir. (Ebû Dâvûd - Tirmizî - İbni Mâce)

Danışılan kimsenin, öncelikle danışılan konuyu iyi bilmesi, güvenli, âdil ve doğru sözlü olması gerekir. Aksi halde danışan aldanır ve danışılan hâin olur.

Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:

Bir kimse kendisine danışan din kardeşine gerçeğin dışında bir görüş belirtirse, kuşkusuz ona ihânet etmiş olur. (Ramüz’el-Ehâdis)

Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:

Müsteşar güvenli kimsedir. Danışana dilerse danışmanlık yapar, dilerse yapmaz. (Taberânî)

Danışılan kimse her danışana danışmanlık yapma ve bildiklerini söyleme zorunluluğunda değildir. Ancak bildiği gerçekleri söylemeyince kendisine danışan din kardeşi zarar görecekse, o zaman fazla ayrıntılara girmeden bildiklerini söylemesi ve danışmanlık yapması zorunludur.

***

Ahmet Tomor Hocaefendi

İSTİHÂRE VE İSTİŞÂRE KONULU SOHBET